Het principe is eenvoudig: fietsers moeten rechts op de rijbaan rijden, in hun rijrichting uiteraard, en zo dicht mogelijk bij de rechterrand. Als er een fietspad is, zijn ze verplicht dat te gebruiken. Duidelijk, toch? Maar de wegcode bulkt ook van speciale regels en uitzonderingen. Werner De Dobbeleer van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) maakt wegwijs.
“Als er een fietspad is, moet je dat als fietser gebruiken. Tenzij het in een te slechte staat is of het door weersomstandigheden onberijdbaar is. Dan mag je wel op de rijbaan”, zegt VSV-woordvoerder Werner De Dobbeleer. “Je hebt fietspaden die aangeduid zijn met wegmarkeringen in de vorm van twee witte, onderbroken strepen, parallel aan elkaar. Zulke fietspaden liggen in principe aan beide kanten van de rijbaan, maar je bent verplicht die aan de rechterkant te gebruiken. Je hebt ook fietspaden die aangeduid zijn met het bekende blauwe en ronde verkeersbord met het fietssymbool, of de variant met het symbool van een fiets en een voetganger naast elkaar. Die moet je gebruiken als ze in jouw rijrichting zijn gesignaleerd. Ongeacht aan welke kant van de rijbaan het fietspad ligt.”
Allemaal fietsen, behalve …
E-bikes, longtails, ligfietsen, bakfietsen … de diversiteit onder de fietsen neemt toe. Volgens de wegcode zijn het allemaal fietsen en mogen ze dus op het fietspad. Tenminste, als ze niet breder zijn dan een meter. Speedpedelecs vallen niet onder die noemer. “Voor de wetgever zijn speedpedelecs bromfietsen van klasse P. Ze volgen grotendeels de regels van de fietsers, maar niet altijd. Als er een snelheidsbeperking geldt van 50 km/u of lager, mogen gebruikers van speedpedelecs kiezen of ze op het fietspad of de rijbaan rijden. Tenzij een verkeersbord het hen anders vertelt, dan moeten ze zich daaraan houden. Ligt de maximumsnelheid hoger, moeten speedpedelecs op het fietspad.”
Op de fietssnelweg
Tot hier zijn de regels nog vrij eenduidig. Maar wat met een fietssnelweg? “Dat kan zeer ingewikkeld worden”, beseft Werner. “Want een fietssnelweg heeft geen eigen, wettelijk statuut. Dat kan het ene moment een vrijliggend fietspad zijn, dan een rijbaan, dan weer een wegje dat voorbehouden is voor landbouwvoertuigen, ruiters, fietsers en voetgangers. In dat laatste geval, zijn speedpedelecs enkel toegelaten als het symbool van een bromfiets met de letter P op het bord staat. Een contradictie, want een fietssnelweg wil net een zo homogeen mogelijk traject bieden aan fietsers én speedpedelecs.”
Snelheid en voorrang
Hoe dan ook, ook speedpedelecs moeten zich aan de maximumsnelheid houden. Net als wielertoeristen en alle andere bestuurders van welk soort voertuig ook. Nog een basisregel: elke bestuurder moet zijn snelheid aanpassen aan de omstandigheden en zeker tegenover kwetsbaardere weggebruikers als voetgangers, fietsende kinderen, senioren en zo meer.
Ook de voorrangsregeling geldt voor fietsers. “Dus op een kruispunt zonder speciale voorrangsregeling, moet je als fietser voorrang verlenen aan elke fietser, automobilist of andere bestuurder die van rechts komt. Het wordt anders als je rijdt op een fietspad dat in witte, onderbroken markeringen doorloopt over het kruispunt. Dan moeten andere bestuurders jou voorrang verlenen, ook al staan er geen haaientanden of andere signalisatie op de rijbaan aan je rechterkant. Een regel die zeer weinig gekend is, dus wees best toch maar aandachtig voor die wagen van rechts.”
Op het kruispunt
Een rood licht betekent stoppen. Ook voor fietsers. Al zijn er op een kruispunt ook wel uitzonderingen toegestaan. “Onder het verkeerslicht kan een knipperend oranje verkeerlicht met een fiets in, of een verkeersbord in de vorm van een omgekeerde driehoek met een fiets in, je toch toelaten om rechtdoor te rijden of rechtsaf te slaan. Ook al staat het licht op rood voor de andere weggebruikers. Die uitzondering geldt ook voor speedpedelecs. Maar opgelet, je moet wel voorrang blijven geven aan het verkeer dat uit alle andere richtingen komt.”
“Bij ‘vierkant groen’ krijgen voetgangers en/of fietsers op het kruispunt in alle richtingen tegelijk groen. Autoverkeer is op dat moment niet toegelaten. Denk eraan dat ook de fietsers uit de andere richtingen op dat moment groen hebben, dus blijf opletten.”
Nieuwe wegcode
Fietsers mogen op de rijbaan en op het fietspad doorgaans naast elkaar rijden als daar voldoende ruimte voor is. Maar heb je een fietskar of aanhangwagen, dan mag dat niet. “Nog niet, want deze regel wordt afgeschaft met de nieuwe wegcode die geldt vanaf september 2026”, weet Werner. Het is niet de enige verandering. Er komt een nieuw verkeersbord dat fietsers de keuze laat om een fietspad al dan niet te gebruiken. En als fietsen op de rijbaan te gevaarlijk wordt, mag de wegbeheerder fietsen op de stoep toestaan. Tot de leeftijd van elf jaar zal je altijd op de stoep mogen fietsen.
Nuttige weetjes
Nog enkele nuttige fietsweetjes. Al fietsend gsm’en is verboden, en de boetes zijn even hoog als voor autobestuurders. Maar je mag wel handenvrij telefoneren op de fiets en zelfs muziek luisteren met een hoofdtelefoon op. Maar of dat echt veilig is … In een fietszone mag een bestuurder van een motorvoertuig jou als fietser niet inhalen. Zelfs een bromfiets mag dat niet. Je mag al fietsend de straat oversteken op het zebrapad, maar je hebt als fietser geen voorrang op het autoverkeer. Stap je af en ga je met de fiets aan de hand over, dan moeten andere bestuurders jou voorrang verlenen.
